" BẾP LỬA " - NHEN LÊN BẰNG NHIÊN LIỆU TÌNH BÀ - ( Về bài thơ BẾP LỬA của BẰNG VIỆT - SGK Ngữ Văn lớp 9 Tập 1 )

           Nếu " Tiếng gà trưa " đánh thức hồn thơ Xuân Quỳnh sống lại tuổi hoa niên trong tình yêu thương của bà thì đối với Bằng Việt từ bếp lửa quen thuộc trong mọi mái ấm gia đình đã khơi gợi , nhen nhóm , lan tỏa , cháy mãi dòng hồi ức ấu thơ...Bếp lửa trở thành một biểu tượng cho sự ấm áp , nồng đượm của Tình Bà ..Bởi vậy , HÌNH TƯỢNG BẾP LỬA có sự " thắp sáng , chiếu sáng , soi tỏ " và có sức " giữ lửa , truyền lửa , cho con người cho cuộc sống.
            Hình ảnh " bếp lửa " trở đi , trở lại nhiều lần trong suốt bài thơ , Bếp lửa gắn với hình ảnh người bà tảo tần , chịu thương , chịu khó.  Do đặc thù đất nước có chiến tranh , bố mẹ phải xa nhà công tác hoặc ra trận - một giai đoạn kháng chiến trẻ em Việt Nam được gửi về cho ông bà nội , ngoại nuôi dưỡng - chính sự chăm chút tận tình ,  dạy dỗ chu đáo của bà là hiện hữu của tình mẹ cha dành cho con. Khắc họa hình ảnh bếp lửa là tác giả gợi nhớ hình bóng với bao nhiêu nhọc nhằn lận đận đời bà...Cuộc đời của người đàn bà lao động trong chiến tranh vệ quốc. Hình ảnh " Bếp lửa " khúc xạ qua ký ức của người cháu trải qua thời gian khá dài - từ năm lên 4 tuổi cho đến bây giờ khi đã thành danh trên con đường sự nghiệp ; qua không gian trong và ngoài nước, số phận anh gắn số phận nhân dân và đất nước.
       BÀ - BẾP LỬA tuy HAI mà như MỘT ., ..được hòa quyện , hun thấm một cách kỳ diệu. Người đọc cảm nhận đây không còn là bếp lửa thông dụng nữa. Nhà thơ thăng hoa xúc cảm để biểu đạt ngày ngày bà không chỉ nhóm lên bếp lửa cụ thể mà đó là nhóm lên NIỀM VUI , SỰ SỐNG , NIỀM YÊU THƯƠNG dành cho con cháu và mọi người. Từ đó , tác giả giúp người đọc cảm nhận qua hình ảnh bếp lửa thân thiện , bình dị , sự kỳ diệu , thiêng liêng của tình người : " Ôi , kỳ diệu và thiêng liêng - Bếp lửa ! " ...Ở đây , ta còn đón nhận một điều sâu xa từ hình tượng  : Bếp lửa được bà nhen lên không bằng thứ nhiên liệu bên ngoài mà chính là nhen lên từ ngọn lửa trong lòng bà - Ngọn lửa của tình  thương , , ngọn lửa của niềm tin yêu được bà ấp ủ , nên bền bỉ cháy mãi không tắt. : " Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi  / Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui / Nhóm dậy cả tâm tình tuổi nhỏ " . Bà nhóm lửa là nhóm lên trong lòng cháu niềm cảm thông chia sẻ với cộng đồng , là truyền lửa lẽ sống ân tình , thủy chung , dâng hiến. Như vậy hình tượng BẾP LỬA được sử dụng trong toàn bài có giá trị khái quát cao : " Rồi sớm , rồi chiều lại bếp lửa bà nhen / Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn / Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng " ..Rõ ràng , nhà thơ đã giúp người đọc hiểu điều bình dị trở nên cao quý , từ những điều nhỏ bé  thường nhật gom thành hành trang vô giá theo con người suốt cuộc đời.
        Từ hình tượng " bếp lửa " mà tác giả khẳng định tính bền vững của những giá trị chân chính của cuộc sống ...Trải qua thời gian " mấy chục năm trời " , ngọn lửa tình bà vẫn vẫn nồng đượm trong lòng cháu ...Người cháu ấy dẫu đã nếm trải bao thăng trầm ..trải qua " ngọn khói trăm tàu....lửa trăm nhà...niềm vui trăm ngả .." nhưng ngọn lửa tình bà vẫn âm ỉ cháy như lửa trấu vùi , giúp người cháu đau đáu hướng vọng " " Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ? " .Niềm xúc cảm dâng lên trong hiện tại cùng tuôn trào  dòng chảy của hoài niệm hòa quyện trong hình ảnh " bếp lửa "  - ngọn lửa ...đã tỏa sáng những suy ngẫm ...cháy bập bùng , rừng rực trong mạch thơ tự sự rưng rưng kỷ niệm của người cháu nhớ thương bà.
              Từ những bếp lửa  ta gặp mọi miền quê , nhà thơ Bằng Việt thông qua tâm thức của một người cháu ,xây dựng thành hình tượng nghệ thuật như một ẩn dụ cho quá khứ tuổi thơ ...với một bếp lửa ấm nóng TÌNH BÀ .Bếp lửa của bà , ngọn lửa của bà , cuộc đời và tình yêu thương của bà mãi mãi soi rọi, tỏa hơi ấm trên chặng đường đời của cháu .Người cháu cảm thấy mình đón nhận từ bà một sự tin cậy , trao gửi sứ mệnh cao cả là phải giữ cho ngọn lửa thiêng nhân văn ấy cháy mãi với thời gian. Rất có thể cuộc sông hiện đại đã cất vào bảo tàng cái bếp lửa của người bà trong bài thơ , nhưng Bằng Việt đã xây dựng một tượng đài , biểu tượng về giá trị vĩnh hằng về tình bà cháu , mãi sẽ " Khơi gợi cho người đọc những kỷ niệm về cuộc sống gia đình , về truyền thống nghĩa tình của dân tộc Việt " (Trích Từ điển , tác giả , tác phẩm văn học Việt Nam ) .Bởi vậy HÌNH TƯỢNG BẾP LỬA có khả năng tạo ra chiều sâu tư tưởng của bài thơ : Chứa đựng một triết lý thâm trầm , đó là những gì thân thiết nhất của tuổi ấu thơ đều có sức tỏa sáng ,nâng đỡ nhân loại trong suốt hành trình dài rộng của cuộc đời - Đó là nơi khởi đầu và neo đậu cuối cùng của tình yêu con người , tình yêu đất nước.