HỒN THƠ - THẢO THƠM TÌNH MẸ - Bài viết của nhà thơ Vân Anh ).

( Đọc VẦNG TRĂNG  MẸ của nhà thơ Nguyễn Thị Kim Cúc )  

Ngay từ tiêu đề của thi phẩm chị đã tạo ấn tượng về tứ chủ đạo của toàn tập thơ. Hình tượng  "VẦNG TRĂNG MẸ" gợi mở nhiều thi tứ soi rọi vào những  mảng sâu thẳm, có khi chìm khuất đáy   tâm tư của người đàn bà  trong hành trình  Đời & Thơ.

 Vầng trăng của thiếu phụ của Cụ Nguyễn Du đã để lại cho đời là một vầng trăng đôi lứa yêu xa "Vầng trăng ai xẻ làm đôi/ nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường"( Truyện Kiều ).Thời gian cách biệt, không gian khác nhau,nhưng sự cô đơn lẻ bóng của thiếu phụ là một - Trong thơ của chị Nguyễn Thị Kim Cúc Vầng trăng làm nhân chứng cho "lời nguyện cầu bình dị" của mẹ, nhân chứng cho mẹ  " hao khuyết cuộc đời ../ lặng lẽ vai gầy" chống đỡ những đêm đời khô khát" một mình "nhìn di ảnh chồng con/ tim  ứa" ...giọt buồn đau. 

 Cảm thức thơ của Kim Cúc về  người mẹ liệt sĩ lay động tâm tư bạn đọc bởi chị đã hóa thân từ tình cảm đối mẹ ruột của mình. Đó là một người mẹ như bao bà mẹ Việt Nam khác: Đó là sự tảo tần, bươn bả mưu sinh "Chong đèn thổn thức vai gầy/ Bát cơm, manh áo, ken dày nắng mưa" - Một chữ "ken" mà đủ giúp ta hiểu nỗi cực nhọc của bà mẹ nghèo lam lũ mà cuộc đời ken dày cảnh dãi nắng dầm mưa lo cơm áo cho đàn con. Nỗi cực nhọc ấy chẳng thấm vào đâu  khi phải  gồng lên chịu cảnh lứa đôi xa cách giữa thì xuân xanh : " Xuân tàn , gối chiếc màn thưa/ Hằn lên khốn khó đủ thừa héo hon"  -  Đời mẹ là tăng theo cấp số nhân của những lần đợi chồng , đợi con đi chién trận trở về : " Đó là "Bão trời quăng quật bão lòng/lịm trong lốc xoáy khát mong con về" - Cách so sánh của nhà thơ có khả năng biểu cảm cao: Bão trời thì chỉ trong thời gian ngắn - còn bão lòng của người đàn bà có chồng con ra trận thì lịm đi trong cuồng phong "lốc xoáy" suốt đời...Và trải bao cuộc trường chinh giữ nước, các thế hệ đàn bà Việt đợi chồng con trong vô vọng, họ đã đi hết đời mình trong một cuộc chiến không đạn bom mà cam go quyết liệt với khổ đau, mất mát của chính mình "những ai trong một gia đình/ đàn ông rủ nhau ra trận/ lần lượt trở về sau di ảnh" ( thơ Vân Anh).   

 Và nhà thơ lại thêm một lần hóa thân khi người con bần thần đứng "TRƯỚC MỘ ME" mà bật lên vần thơ ám ảnh " Mồ hôi giọt mặn , giọt cay / khúc ru mẹ những tháng ngày đợi mong"

Những đứa con - Chính là ...vầng trăng của mẹ- Vầng trăng còn đó mà mẹ đã viễn du...Nhà thơ Kim Cúc viết vần thơ lay động người đọc "Rưng rưng, nghẹn ríu bờ môi/ Nén hương trước mộ, cháy lời tâm can ".Ở đây, hình ảnh thơ độc đáo & đâc địa "nghẹn ríu bờ môi" ,giá như người con gào khóc vật vã thì nỗi đau buồn vợi đi nhưng ở đây nhà thơ Kim Cúc chạm khắc chân dung người con khóc mẹ mà "ríu bờ môi', rối lòng không cất nổi thành lời chỉ nấc nghẹn lặng lẽ-  Hình ảnh "nén hương trước mộ, cháy lời tâm can" càng giúp  người đọc, tùy vào cơ địa tâm hồn của mình mà hóa thân vào cung bậc buồn thương của người con mất mẹ . Hai câu thơ đúng nghĩa " trung thi hữu họa" - Nỗi đau mất mẹ của đứa con mồ côi hóa đá trước mắt các thế hệ độc giả.

  Tập "VẦNG TRĂNG  MẸ" của nhà thơ Nguyễn Thị Kim Cúc thể hiện phong phú  đề tài & chủ đề. Dù viết về miền quê Thanh Chương với cảnh Đảo Chè đẹp đến nao lòng hút hồn bao du khách trong & ngoài nước đến niềm thi cảm về người lính biên phòng, hay những khoảnh khắc hoài niệm một cuộc tình trong veo, tinh khôi & lãng mạn như nước dòng Lam của đầu đời thiếu nữ hoặc bỏ ngỏ tinh tế tâm trạng đợi của trái tim đang yêu ...Cảm thức thơ tỏa hương thơm thảo TÌNH MẸ - TÌNH QUÊ HƯƠNG ĐẤT NƯỚC &  TÌNH NHÂN ÁI với cộng đồng. Nhà thơ phóng bút đa dạng thể loại : lục bát, Đường luật & thể tự do. Chị đã có ý thức đổi mới trong sáng tạo nghệ thuật .

   Bài "ĐỢI' là tiêu biểu cho bước ngoặt trong bút pháp nghệ thuật của nhà thơ:  

" Người đi !/ rêu phong lời ước hẹn/ Gối chiếc cuộn tròn nỗi em/ Lối cũ, sương giăng lạnh.../Cỏ khát vầng trăng/ họa mi nghẹn hót/ Bên thềm/ Ta rêu phong mình, bội thục đợi giấc đêm".

  Khai mỏ tứ "ĐỢI " là một không gian nghệ thuật là cảnh đôi lứa người đi kẻ ở. Tác giả rất kiệm lời, chỉ dũng hai từ "Người đi". Một tứ gợi nhiều hình dung cho độc giả : một cuộc tiễn đưa thường tình khi  đôi lứa tạm xa nhau.Có thể là một cuộc chia tay mãi mãi ...khi tình cạn, duyên ôi...Nhưng không,  hai trạng huống ấy đều không đúng. Bởi "người đi" nhưng tín chấp một " lời ước hẹn" cho người ở lại...Người ở lại nạp năng lượng cho trái tình yêu hóa calo đợi chờ ... Có rất nhiều cách đo về thời gian đôi lứa cách xa...Bóng mặt trời...đồng hồ cát & đồng hồ cơ & điện tử. Ngưỡi ở lại có một cách đo rất lạ của riêng  mình. "rêu phong lời ước hẹn". Cách đo này đã cho người đọc thẩm nhận sự xa cách không phải là rất lâu về thời gian vật chất mà là chất lượng của cuộc tình đã nhạt nhòa, lời hẹn ước bị  rêu thời gian phủ kín. Và tác giả gạt " rêu" thời gian để " lộ sáng" trạng huống ĐỢI của người ở lại. Tác giả mượn  khách thể để biều đạt chủ thể nhân vật trữ tình "em" theo từng cặp hình tượng đối lập mà thống nhất: "gối chiếc"/ đối với  " cuộn tròn nỗi em"..."lối cũ, sương giăng"/ đối cảm giác "lạnh"...."cỏ " thì /  "khát vầng trăng" ..." họa mi / thì  "nghẹn hót bên thềm"..

Một sự biến thiên bất ngờ trong một mạch thi cảm tăng theo cung bậc của ĐỢI - Từ cái khách thể "rêu phong lời hẹn ươc" đến tâm trạng của chủ thể đi từ tiếc nuối với bao hoài niệm đẹp về cuộc tình lứa đôi quấn quýt...cảnh sắc thiên nhiên như còn váng vất hình ảnh đôi lứa đắm say tự tình....Rồi đến "nỗi em" buộc chấp nhận một sự thật nghiệt ngã của cuộc tình "Ta rêu phong mình/ bội thực đợi giấc đêm" - Một quy luật của tình cảm là phải chấp nhận sự thật . Tự chỗ người ta phụ mình thì không nên cứ khư khư ôm xác ma tình yêu mà phải như nhân vật " em " của bài " Đơi " :

 " Ta rêu phong mình ' - Ta biết tự lãng quên mình ...quá khứ cuộc tình  dẫu có đẹp đến đâu thì cũng như sỏi ném   mặt hồ tan vỡ vầng trăng mộng mơ