Tôi biết rằng thứ trầm của nhà thơ Vân Anh không phải là những cây trầm có vóc dáng hình hài tôi có thể sờ bằng tay xem bằng mắt để cảm nhận. Thứ trầm của nhà thơ Vân Anh là thứ trầm vô hình thứ trầm ta không thể nhìn thấy ta không thể nắm cầm mà ta chỉ có thể cảm nhận nó bằng cảm xúc của con tim của trí tuệ biết rung cảm trước vẻ đẹp của thi ca. Thứ trầm được chắt lọc ra trong ngôn ngữ rất đa sắc đa chiều của tiếng Việt. Được chắt ra từ trong hồn khí của cha ông của đất nước. Thứ trầm được chắt ra từ trong trái tim biết run rẩy trước vẻ đẹp nhiệm màu của tình yêu, trước vẻ đẹp nhân hậu của cuộc đời. Một thứ Trầm không phải ai cũng có thể tiếp cận được mà chỉ có những nhà thơ đích thực, những nhà thơ có trách nhiệm công dân. Tôi tin gần suốt cuộc đời đến với thi ca nhà thơ Vân Anh đã rất nhiều tháng năm ngậm ngải để tìm cho được. Cuối cùng tập thơ TÌM TRẦM của chị đã được được sinh ra tồn tại với cõi người.
Để có được thứ trầm của nhà thơ Vân Anh tôi cũng không thể khác được là phải ngậm ngải để đi vào cánh rừng trầm tìm ra những mảnh trầm dấu kín phía sau con chữ và có khi phía ngoài con chữ.
XỨ NGHỆ - Thơ Vân Anh
Xứ Nghệ ...
Gió Lào hất tung bãi cát
sang bờ Bắc sông Lam
Sông Lam dải lụa xanh
đọng phù sa thái âm mát lành Địa Linh
dòng đời trong đục thắt ngang lở bồi
Con thuyền ví giặm đầy vơi
Chở mai sau cập về nơi cội nguồn .
Chín chín ngọn Hồng Lĩnh nén linh khí thái dương miên viễn mùa xanh Nhân Kiệt .
Xứ Nghệ ..
Đại thi hào Nguyễn Du
Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương
Nơi hai dòng chảy Văn Chương
dân dã , bác học hợp lưu.
Nơi chưng cất tinh túy cốt cách Cụ Đồ ... thẳng ngay thuở khai thiên thông reo Ngàn Hống
Miên miết mạch ngầm hiếu học xưa xửa dòng Rum .
Xứ Nghệ ...
Cho tôi câu thơ quăng quật kiếp người .
Những đứa trẻ đẻ rơi
Co ro trên luống cày vừa xới
hình hài cong dấu hỏi
òa nỗi đau chào đời .
Những người đàn bà góa
Cô đơn thiếu đốt thịt da
đổ lúa ra xay
đổ trấu ra xay
Xay cạn đêm ...
Cháy dọc mùa đông
trằn trọc lửa củi sim
Sưởi ấm giấc mơ người đàn ông lực điền
bát cơm không độn sắn, ngô.
Xứ Nghệ
Nơi di chỉ cất bảo tàng
chiếc muôi múc canh bằng đá
Vá nhọc nhằn , tằn tiện của Tiền Nhân.
.
Xứ Nghệ
Đứa con nghèo của Người Mẹ Thiên Nhiên
Đất phên dậu che chắn đông , tây rừng , biển
Trấn giữ ra Bắc vào Nam
Dẻo dai như đòn gánh
gánh hai đầu Đất Nước .
Giọng nặng chịch , nết ăn ở mặn mòi vị muối
Trái tim nồng ... gừng năm tháng lại thêm cay
Thuở dân Việt loay hoay trong ngôi nhà hình chữ ét ( S )
Những Phan Sào Nam
Những Nguyễn Tất Thành
đã cồn cào cơn khát lái con thuyền dân tộc vượt khơi xa ...
Năm tháng đọng trầm tích một nền Văn Hóa
Bao hiền tài được vỏ thời gian cất giữ trầm hương.
Giữa bầu trời giông bão vô thường
Người Xứ Nghệ - chim Phượng Hoàng bốn phương sải cánh .
Nếu có kiếp sau
Ta lại về Xứ Nghệ đầu thai.
Tháng 5/2020
XỨ NGHỆ là một bài thơ dài. Nhưng theo tôi với hai từ XỨ NGHỆ thì phải là những bản trường ca nhiều tập mới có thể nói được đủ đầy. Bài thơ dài nhưng không sa đà vào kể lể mà chỉ là những hình tượng, những thi ảnh, những tiểu tiết để gợi mở về địa lí về thiên nhiên về lịch sử về con người Xứ Nghệ chỉ đủ cho người đọc cùng sáng tạo, cùng cảm nhận. Bài thơ đã được nhà thơ sử dụng thể loại thơ không vần. Với những bài thơ manng tính sử thi thế này chỉ sử dụng thể loại này mới gửi gắm được cảm xúc và tư tưởng của nhà thơ với quê hương xứ sở của mình...Mở đầu bài thơ chị viết:
"Xứ Nghệ ...
Gió Lào hất tung bãi cát
sang bờ Bắc sông Lam"
Chỉ hai câu nhỏ thôi đã nói được sự khắc nghiệt của một vùng miền khí hậu gió Lào. Thứ gió thổi từ lục địa của nước Lào mang hơi nóng dù đã vượt qua đại ngàn Trường Sơn mà vẫn đủ sức nóng thiêu đốt những cánh đồng dù đã được dòng phù sa của sông Lam đắp bồi trở thành những cánh đồng cằn khô mà dân Xứ Nghệ vẫn gọi bằng cái tên quen thuộc: Đất thịt, thứ đất khi khô thì cứng như đá , khi ướt thì quánh lại như keo. Có thể khẳng định những thứ dụng cụ cày bừa của vùng châu thổ sông Hồng nếu được đưa vào trên miền đất này chỉ là đồ xa xỉ mà thôi. Thứ đất muốn giồng củ khoai củ sắn phải dùng cày bắp thật to lưỡi thật dày thật khỏe thật sắc mới lật lên những tảng đất rắn đanh. Rồi dùng loại bừa đạp thứ bừa mà hai cái của nó nằm ngang với hai hàng răng bừa làm bằng gốc tre già có độ cứng gần như thép. Sau này nó được làm bằng thép sắc như những lưỡi dao. Sử dụng loại bừa đạp này phải là loại trâu bò thật khỏe vì người phải đứng lên. Phải như thế mới cắt nổi thứ đất thị rắn đanh. Sau khi đã bừa kĩ thì đất lại tròn vo to bằng quả bưởi. Lại một loại công cụ nữa đó là những cái vồ bằng gỗ cán dài dùng sức người đập vở những quả bưởi đất khi đó mới đánh thành luống để trồng khoai lang, để trồng luống mía. Muốn đánh luống cũng phải dùng cày với kỉ thuật điêu luyện chỉ người dân Xứ Nghệ mới có thể thực hiện thành thạo. Cứ thế cây mía, cây khoai lang vượt lên gió Lào vượt lên tất cả để sinh sôi để tồn tại rồi những cây mía tím đỏ và những củ khoai cũng tím đỏ cứ thế lớn lên để dâng đời. Có phải vì thế, vì cây mía, củ khoai đã chắt ra trong nắng gió trong mồ hôi nước mắt nhọc nhằn để có được cây mía, củ khoai đã đi vào câu ca lời hát:
"Quê tôi ngọt mía Nam Đàn
Ngon khoai chợ Rỗ thơm cam Xã Đoài"
Lại nói về dòng sông Lam:
"Sông Lam dải lụa xanh
đọng phù sa thái âm mát lành Địa Linh
dòng đời trong đục thắt ngang lở bồi
Con thuyền ví giặm đầy vơi
Chở mai sau cập về nơi cội nguồn.
Chín chín ngọn Hồng Lĩnh nén linh khí thái dương miên viễn mùa xanh Nhân Kiệt" .
Nói về sông Lam, nói về Hồng Lĩnh, tôi chẳng thể nào quê đươc những câu hát đò đưa, câu hát ví dặm trên sông Lam dịu mềm như nhung lụa cả những đêm tối trời cũng như những đêm trăng sáng
"Ai biết nước sông Lam răng là trong,răng là đục
Chứ biết cuộc đời răng là nhục, răng là vinh
Thuyền em lên thác xuống ghềnh
Nước non là ngãi là tình ai ơi…"
Câu hát ấy cứ đi suốt tuổi thơ tôi và còn nhiều năm nữa có lẽ hết cả cuộc đời khi tôi lang bạt mưu sinh ở đất khách quê người. Cho dù ở đâu thì tôi vẫn luôn nghĩ rằng cái tình cái nghĩa là sợi chỉ đỏ nhân văn xuyên suốt cuộc đời tôi. Cả cuộc đời những con người Xứ Nghệ.
Dù đã đi ngàn suối trăm sông trong quãng đời địa chất của mình, nhưng với tôi sông Lam là con sông đẹp nhất vì đó là con sông của đời tôi, con sông của lòng tôi, con sông đã nuôi tôi lớn lên và trở thành người, con sông của sum họp vui vầy với bạn bè trang lứa vào những đêm trăng sáng trên bãi cát vàng rộng đến mênh mông. Những chiều hè đàn phượng hoàng về đậu kín cả bãi cát (tôi tin đó là những con phượng hoàng chứ không phải là những con diều hâu). Bãi cát màu vàng trở thành màu nâu thẫm. Phải chăng đó là hậu duệ của những con phượng hoàng đã từng về đậu trên núi Hồng Lĩnh, chỉ tiếc rằng núi Hồng Lĩnh không đủ 100 ngọn cho 100 con chim nên không thể trở thành đất đế vương. Nghe bà kể mà lòng tiếc nuối. Rồi những dịp cuối thu khi hoa cải nở vàng rực trên cả một triền sông., Hoa cải thì đã bay về trời còn tôi thì kiếp rau răm ở lại chịu đời đắng cay cho đến hết một kiếp người.
Chỉ một đoạn thơ thôi mà nhà thơ Vân Anh đã dẫn dắt tôi trở về với dĩ vãng để cảm nhận được cho thật đủ đầy những gì mà nhà thơ muốn gửi gắm...
Và đây là những gương mặt của văn chương nơi địa linh nhân kiệt:
"Xứ Nghệ ..
Đại thi hào Nguyễn Du
Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương
Nơi hai dòng chảy Văn Chương
dân dã , bác học hợp lưu.
Nơi chưng cất tinh túy cốt cách Cụ Đồ ... thẳng ngay thuở khai thiên thông reo Ngàn Hống
Miên miết mạch ngầm hiếu học xưa xửa dòng Rum."
Chỉ cần thế thôi mấy chữ Đại thi Hào Nguyễn Du mà không cần nói thêm gì nữa thì trước mắt ta trong trí tưởng của ta đã sừng sững một vĩ nhân duy nhất. Một vĩ nhân mà tác phảm và con người của ông đã tạo dựng cảm xúc cho cả những thế hệ cháu con nghĩ về người và viết về người. Nhà tư tưởng, nhà văn lớn Phạm Quỳnh đã từng khẳng định: "Truyện kiều còn thì tiếng Viết Còn. Tiếng Việt còn thì nước Việt còn" Hình tượng con người và tác phẩm của Nguyễn Du đã tạo cảm hứng cho nhà văn Nguyễn Thế Quang – Người con tài hoa của Xứ nghệ đã sáng tạo cuốn tiểu thuyết lịch sử tầm cỡ NGUYỄN DU. Được người đọc đón nhận nồng nhiệt...
Lại nói đến Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương, một người đàn bà kiệt xuất của Xứ Nghệ mà thi phẩm của bà, những câu chuyện đã như những huyền thoại của bà vẫn luôn là những đề tài gây nhiều tranh cãi cho hậu thế. Cho đến tận bây giờ người ta vẫn chưa xác định được kho tàng văn chương của bà chỉ là Lưu Hương Ký hay tất cả những bài thơ Nôm vẫn truyền tụng tất cả đều là những thi phẩm của bà. Một con người tài hoa lỗi lạc nhưng cũng lắm đa đoan dâu bể mà người bạn thân nhất của bà đã lấy cuộc dời bà sáng tạo ra hai câu thơ thuộc về định mệnh bất hủ" Có tài mà cậy chi tài. Chữ tài liền với chữ tai một vần". Tôi được biết nhà văn Nguyễn Thế Quang đang thai nghén cuốn tiểu thuyết lịch sử viết về Hồ Xuân Hương.
Lại đọc câu thơ: "Nơi chưng cất tinh túy cốt cách Cụ Đồ ... thẳng ngay thuở khai thiên thông reo Ngàn Hống" Câu thơ này cứ theo văn cảnh câu thơ thì đúng là nhà thơ Vân Anh viết về con người kinh bang tế thế Nguyễn Công Trứ dù đã có biết bao nhiêu công lao mở nước giúp cho người dân Thái Bình được sống trong no ấm đủ đầy và đã giúp nhà vua dẹp loạn kiêu binh. Nhưng hình như ông đã không thỏa mạn với công lao của mình, với triều đại của mình nên ông đã cảm thán:
"Kiếp sau xin chớ làm người
Làm cây thông đứng giữa trời mà reo"
Lại một vĩ nhân lịch sử của Xứ Nghệ nữa đã được nhà văn Nguyễn Thế Quang tái tạo lại trong cuốn tiểu thuyết lịch sử nổi tiếng THÔNG REO NGÀN HỐNG. Tác phẩm được tặng giải thưởng văn học Asean của Hoàng gia Thái Lan.
Một đoạn thơ như được viết bằng nước mắt, bằng máu của thi nhân Vân Anh:
"Xứ Nghệ ...
Cho tôi câu thơ quăng quật kiếp người .
Những đứa trẻ đẻ rơi
Co ro trên luống cày vừa xới
hình hài cong dấu hỏi
òa nỗi đau chào đời .
Những người đàn bà góa
Cô đơn thiếu đốt thịt da
đổ lúa ra xay
đổ trấu ra xay
Xay cạn đêm ...
Cháy dọc mùa đông
trằn trọc lửa củi sim
Sưởi ấm giấc mơ người đàn ông lực điền
bát cơm không độn sắn, ngô."
Khổ thơ rất trần trũi và ai đọc cũng cảm được nỗi đau cứa buốt nhói tim mình viết về những đứa trẻ đẻ rơi ngoài đồng và những người đàn bà góa trong suốt chiều dài lịch sử của xứ Nghệ đã trải qua bao binh đao máu lửa. Họ ở vậy nuôi con thờ chồng với biết bao khát khao được chở che ân ái. Để quên đi để kìm nén những khát khao họ đổ trấu vào xay cho đến cạn đêm nhưng làm sao xay hết nỗi khát khao của con người. Viết về ước mơ của những người lực điền về một bữa cơm no không độn khoai độn sắn. Người dân xứ Nghệ đã phải trải qua những tháng năm như thế. Viết để ôn lại thôi còn những gì của hôm nay đã là một cuộc sống ấm no đủ đầy hạnh phúc...
"Xứ Nghệ
Nơi di chỉ cất bảo tàng
chiếc muôi múc canh bằng đá
Vá nhọc nhằn, tằn tiện của Tiền Nhân."
Tôi nghĩ khổ thơ này nhà thơ muốn nói về cái muôi múc đồng bằng đá đầu voi ở làng Vạc thị xã Thái Hòa được tìm thấy vào năm 1981. Chỉ mấy câu thơ đã nhắc ta nhớ về một kỷ vật để ta có quyền tự hào cái muôi múc đồng bằng đá đầu voi ấy đã được tiền nhân chế tác cách đây đã 2500 – 2000 năm thuộc thời kỳ văn hóa Đông Sơn – Một trong những nền văn hóa văn minh nhất của nhân loại. Một hiện vật nguyên vẹn nhất cổ nhất của Nghệ an , của cả nước và của nhân loại. Tôi nghĩ đây chính là những mảnh trầm mà nhà thơ Vân Anh đã tìm được trong đời.
Hiện vật đã được viện Bảo tàng Nghệ An miêu tả dưới đây:
"Bằng trí tưởng tượng phong phú, óc sáng tạo tuyệt vời và đôi bàn tay khéo léo của cư dân Làng Vạc đã tạo ra chiếc muôi hết sức độc đáo, vừa quen vừa lạ. Họ biến một vật dụng bình thường trong đời sống trở thành tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt bằng cách gắn thêm vào đó những khối tượng đồng"
Còn đây là khổ kết:
"Xứ Nghệ
Đứa con nghèo của Người Mẹ Thiên Nhiên
Đất phên dậu che chắn đông, tây rừng, biển
Trấn giữ ra Bắc vào Nam
Dẻo dai như đòn gánh
gánh hai đầu Đất Nước .
Giọng nặng chịch, nết ăn ở mặn mòi vị muối
Trái tim nồng ... gừng năm tháng lại thêm cay
Thuở dân Việt loay hoay trong ngôi nhà hình chữ ét ( S )
Những Phan Sào Nam
Những Nguyễn Tất Thành
đã cồn cào cơn khát lái con thuyền dân tộc vượt khơi xa ...
Năm tháng đọng trầm tích một nền Văn Hóa
Bao hiền tài được vỏ thời gian cất giữ trầm hương.
Giữa bầu trời giông bão vô thường
Người Xứ Nghệ - chim Phượng Hoàng bốn phương sải cánh .
Nếu có kiếp sau
Ta lại về Xứ Nghệ đầu thai."
Khổ thơ nói về vị trí địa lí của Xứ Nghệ để rồi từ cái nôi Xứ Nghệ đó đã sinh ra những vĩ nhân của dân tộc – Miền đất cằn đá sỏi, phên dậu chở che cho cả đất nước đã sinh ra những cây trầm. Đây mới là những cây Trầm dó vĩ đại nhất trong rừng trầm đại ngàn của đất Việt. Những Phan Sào Nam, Những Nguyễn Tất Thành- Những vĩ nhân đã đưa Tổ quốc Việt Nam dân tộc Việt Nam sánh ngang cùng nhân loại. Ở đây sự tài hoa của nhà thơ Vân Anh chỉ nêu lên một cái tên giản dị của một người con Xứ Nghệ: Nguyễn Tất Thành mà không là Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh hay Hồ Chủ Tịch. Trong những cái tên đó chỉ có cái tên Nguyễn Tất Thành là gắn liền với Xứ Nghệ thiêng liêng, Xứ Nghệ gũi gần. Còn những cái tên khác đã là của cả dân tộc, của cả nhân loại...
Dù vẫn biết Xứ Nghệ là miền đất của gió Lào bỏng cháy của sỏi đá cằn khô và: Giữa bầu trời giông bão vô thường, những con Phượng hoàng Xứ Nghệ đã bay đi muôn nơi khắp mọi miền đất nước để dựng xây để lập nghiệp thì vẫn nuôi nấng , vẫn ủ men trong trái tim mình một khát vọng lớn lao:
"Người Xứ Nghệ - chim Phượng Hoàng bốn phương sải cánh .
Nếu có kiếp sau
Ta lại về Xứ Nghệ đầu thai."
BẮC NINH NHỮNG NGÀY PHONG TỎA
NGUYỄN XUÂN DƯƠNG
SỐ 9 NGÕ 28 KHU YÊN MẪN PHƯỜNG KINH BẮC THÀNH PHỐ BẮC NIMH
ĐT 0372242392.
XỨ NGHỆ - Thơ Vân AnhXứ Nghệ ...Gió Lào hất tung bãi cátsang bờ Bắc sông LamSông Lam dải lụa xanhđọng phù sa thái âm mát lành Địa Linhdòng đời trong đục thắt ngang lở bồiCon thuyền ví giặm đầy vơiChở mai sau cập về nơi cội nguồn .Chín chín ngọn Hồng Lĩnh nén linh khí thái dương miên viễn mùa xanh Nhân Kiệt .Xứ Nghệ ..Đại thi hào Nguyễn DuBà chúa thơ Nôm Hồ Xuân HươngNơi hai dòng chảy Văn Chươngdân dã , bác học hợp lưu.Nơi chưng cất tinh túy cốt cách Cụ Đồ ... thẳng ngay thuở khai thiên thông reo Ngàn HốngMiên miết mạch ngầm hiếu học xưa xửa dòng Rum .Xứ Nghệ ...Cho tôi câu thơ quăng quật kiếp người .Những đứa trẻ đẻ rơiCo ro trên luống cày vừa xớihình hài cong dấu hỏiòa nỗi đau chào đời .Những người đàn bà góaCô đơn thiếu đốt thịt dađổ lúa ra xayđổ trấu ra xayXay cạn đêm ...Cháy dọc mùa đôngtrằn trọc lửa củi simSưởi ấm giấc mơ người đàn ông lực điềnbát cơm không độn sắn, ngô.Xứ NghệNơi di chỉ cất bảo tàngchiếc muôi múc canh bằng đáVá nhọc nhằn , tằn tiện của Tiền Nhân..Xứ NghệĐứa con nghèo của Người Mẹ Thiên NhiênĐất phên dậu che chắn đông , tây rừng , biểnTrấn giữ ra Bắc vào NamDẻo dai như đòn gánhgánh hai đầu Đất Nước .Giọng nặng chịch , nết ăn ở mặn mòi vị muốiTrái tim nồng ... gừng năm tháng lại thêm cayThuở dân Việt loay hoay trong ngôi nhà hình chữ ét ( S )Những Phan Sào NamNhững Nguyễn Tất Thànhđã cồn cào cơn khát lái con thuyền dân tộc vượt khơi xa ...Năm tháng đọng trầm tích một nền Văn HóaBao hiền tài được vỏ thời gian cất giữ trầm hương.Giữa bầu trời giông bão vô thườngNgười Xứ Nghệ - chim Phượng Hoàng bốn phương sải cánh .Nếu có kiếp sauTa lại về Xứ Nghệ đầu thai.Tháng 5/2020.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét